Meslek seçimi, bireylerin belirli bir yaştan sonraki yaşamlarında başarılı ve mutlu olarak gelişmelerini ve böylece kendilerini gerçekleştirmelerini etkileyecek en önemli olaylardan biridir. Bugün dünyada seçilebilecek mesleklerin sayısının çokluğu dikkate alındığında, mesleki rehberliğin önemi daha da artmış durumdadır.
Mesleki rehberlik; "değişik meslekleri tanımaları ve kendi kişisel özelliklerine uygun olan meslekleri seçmeleri, seçtikleri mesleklere hazırlanmaları amacı ile öğrencilere yapılan yardımlar" olarak tanımlanabilir.
Profesyonel bir mesleki yönlendirme çalışması üç ana başlık etrafında toplanır:
1-Öğrencileri tanıma
2-Mesleklerin incelenmesi
3-Öğrencilerin kişisel nitelikleri ile mesleklerin gerektirdiği özellikler arasında bağlantı kurma.
Meslek seçimini etkileyen en önemli faktörler; ilgiler, yetenekler, kişilik özellikleri (duygusal, düşünsel, davranışsal özellikler), fiziksel özellikler, cinsiyet, çevresel özellikler (bunlardan özellikle ailenin sosyo-kültürel ve ekonomik düzeyi, anne, baba ve yakınlarının mesleği, ailenin değer yargıları,toplumsal değer yargıları) ve akademik başarı düzeyidir.
Günümüzde meslek seçeneklerinin artması, meslekte uzmanlaşma, mesleğe hazırlanmanın uzun süreli eğitimi gerektirmesi, meslek seçiminin önemini artırmaktadır.
Meslek Seçerken Dikkat Edilecek Noktalar:
a) Bireyin kişiliğini tanıması,
b) Yeteneklerinin ne olduğunu bilmesi,
c) İlgi duyulan alanların tespit edilmesi,
d) Yaşam değerlerini bilmesi,
e) Meslekler ile ilgili bilgi edinilmesi.
A) Kişilik özelliklerinin tanınması; bireyin duygusal, düşünsel, davranışşal alanda kendi özelliklerini tanıması ve bu özelliklerin seçeceği mesleğin gerektirdiği kişisel özelliklere uygun olup olmadığını saptaması anlamına gelmektedir. Bu bir süreç işidir. Tek bir ana ait gözlem ya da geri bildirimler karar için yeterli değildir. Kişinin süreç içerisindeki kendine ait verileri toplaması ve bunları değerlendirmesi daha yerinde olacaktır. Ergenlik döneminde kişiliğin yeniden organize olduğunu da göz önünde bulundurursak, kişilik özelliklerini tanıma sürecinde bireyin profesyonel bir yardım alması ( okul psikolojik danışmanından, alanda uzmanlaşmış öğretmenlerden ), uygun olacaktır. Kişinin kendisiyle ilgili elde ettiği veriler ile seçmeyi düşündüğü mesleğin özelliklerinin birbiriyle örtüşüyor olması gelecekte en uygun seçimin yapılması için önemli adımların atılması anlamına gelmektedir. Her mesleğin kendine has gerektirdiği bazı özellikler vardır. Örneğin; doktor olmayı düşünen birinin kan görmekten rahatsız olmaması gerekir. İkna gücü yüksek, girişimci olan birey avukat veya pazarlamacı olabilir.
B)Yeteneklerin tanınması; belli bir eğitimden yararlanabilme gücüne yetenek denir. Yetenekleri, bireyin hangi eğitim programında başarılı olabileceğini gösterir. Yetenek meslekte başarıyı etkileyen en önemli etkenlerden biridir.
Öğrencinin fen, sosyal, matematik, türkçe derslerindeki başarısı araştırılmalı, sözel ya da sayısal yetenek alanlarından hangisinde daha başarılı olduğu belirlenmelidir. Söz gelişi; Fen, matematik gibi sayısal derslerde başarılı olamayan bir öğrencinin tıp, mühendislik gibi matematik-fen puanı ile öğrenci alan ve sayısal yetenek gerektiren yüksek öğretim programlarında başarılı olması mümkün değildir.
C) İlgilerin tanınması; İlgileriniz, hoşlandığınız, yaparken mutlu olacağınız, tatmin olacağınız işlerdir. "Ders içi ve ders dışında hangi konularla uğraşmayı seviyorsunuz?" sorusu ilgilerinizi belirlemede size yol gösterici olabilir. Örneğin; mühendislik alanında mutlu ve başarılı bir şekilde mesleği yapabilmek için mekanik ilginizin olması gerekmektedir. Seçeceğiniz alanda yeteneğinizin olmasına rağmen bu mesleği yaptığınız anda hoşlanmayacağınızı ya da mutlu olamayacağınızı düşünüyorsanız bu mesleğe ilginizin olmadığını belirlemiş olursunuz.
D) Değerlerin tanınması; Bu kavram bizim, hayatı yaşarken önemsediğimiz ya da gözardı ettiğimiz bireysel ve toplumsal fenomenleri içermektedir. Yaptığımız işin sonunda almayı beklediğimiz doyum kaynaklarımız değerlerimizi belirler. Para sahibi olmak, güç sahibi olmak, şan-şöhret sahibi olmak, rekabet gerektiren ortamları tercih etmek ya da etmemek, yaratıcılığın kullanılabileceği iş ortamlarında çalışmayı tercih edip etmemek vb. gibi. Bütün bunlar bizim yaşamımızı şekillendiren temel değerlerdir. Çok erken yaşlarda ailelerimizden ve çevremizden aldığımız uyaranlarla oluşturduğumuz değerlerdir. Kişisel değerlerimizle çelişen tercihler iş yaşamında mutsuzluğu da beraberinde getirebilirler. Rekabetçi olmayan ve rekabet ortamlarına dair olumsuz yargı ve algılar taşıyan birinin rekabet gerektiren çalışma ortamlarında iş tatmini elde edememesi ve mutsuz olması gibi.
E) Meslekler hakkında bilgi edinme;
a) Rehberlik Servisi, A
b) ÖSYM kılavuzu,
c) O meslekte çalışan yakınlarınız,
d) Üniversite veya üniversiteye bağlı bir fakülteden direkt bilgi almak,
e) Meslekler hakkında bilgi veren kaynakları okumak aracılığıyla meslekler hakkında gerekli bilgiler elde edilebilir.
Sonuç olarak meslekleri araştırırken şu konulara dikkat etmeliyiz:
1. Mesleğin gerektirdiği ilgi, yetenek ve değerler,
2. Mesleğin gerektirdiği kişilik özellikleri,
3. Mesleğe ilişkin çalışma ortamının nasıl olduğu,
4. Mesleğin sağlayacağı avantaj ve dezavantajların neler olduğu.
Verdiğimiz bilgiler doğrultusunda seçeceğiniz meslekte mutlu ve başarılı olmanız dileğiyle.
Cuma Kas. 07, 2008 11:02 pm